Форма входа
Читем онлайн Беларускiя народныя казкi (на белорусском языке) - неизвестен Автор
Шрифт:
-
+
Интервал:
-
+
Закладка:
Сделать
- Сьцiхнi, - пагразiла ёй ведзьма, - а то i табе так будзе!
Едуць яны далей, а Лысун не адстае, на трох нагах скача. Даехалi да новага перакрыжаваньня. Сiўка спынiлася. Алёнка пытаецца ў яе:
Заржы, заржы, кабылiца,
Скажы, скажы мне, Сiвiца:
На якую дарогу цябе кiраваць,
Дзе мне родных брацейкаў шукаць?
Сiўка заржала, на правую дарогу паказала.
Цэлую ноч ехалi яны цёмнаю пушчай па правай дарозе. Ранiцай выехалi на луг, бачаць - перад iмi шаўковы шацёр стаiць, а каля яго трое жарабкоў пасецца. Сiўка весела заржала i павезла Алёнку зь ведзьмай проста да шатра.
Алёнка зарадавалася:
- Гэта тут напэўна мае браты жывуць!
Ведзьма злосна цыкнула на яе:
- Маўчы лепш. Тут жывуць не твае браты, а мае!
Пад'ехалi да шатра. Выходзяць адтуль тры статныя хлопцы-малайцы - твар у твар, волас у волас, голас у голас.
Ведзьма саскочыла з возу i да iх:
- Як маецеся, браткi? Я ўвесь сьвет звандравала, сваю галоўку стурбавала, усё вас шукала...
- Дык гэта ты наша малодшая сястра? - пытаюцца браты-асiлкi.
- Але, - кажа ведзьма, - ваша родная сястра...
Кiнулiся браты да яе, давай цалаваць, на руках падкiдаць. Так рады, што i сказаць ня можна.
- Бач, - дзiвяцца яны, - як доўга мы ваявалi: сястра за гэты час ня толькi вырасла, а i пастарэла... Ну, ды нiчога: усiх ворагаў мы пазьнiшчалi; засталася толькi адна ведзьма Бабарыха. Як знойдзем яе - спалiм i тады дахаты паедзем.
Пачула гэта ведзьма, i аж ухмыльнулася: цяпер паглядзiм, хто каго спалiць!..
- А якая гэта, сястрыца, дзяўчынка з табою прыехала? - пытаецца старэйшы брат.
- Гэта мая наймiчка, - адказала ведзьма Бабарыха. - Яна ў мяне за хурмана езьдзiць i маю кабылку пасе.
- Добра, - кажуць браты, - яна i нашых коней пасьвiць будзе.
Павярнулася ведзьма, гукнула срогiм голасам да Алёнкi:
- Чаго сядзiш? Выпрагай Сiўку ды вядзi пасьвiць!
Заплакала Алёнка, пачала Сiўку выпрагаць. А браты падхапiлi ведзьму Бабарыху на рукi, панесьлi ў шацёр, пачалi частаваць-трактаваць.
Есьць ведзьма Бабарыха, п'е, а сама сабе думае: "Як палягуць спаць, дык я iх усiх i парэжу..."
Тым часам Алёнка сядзiць на лузе каля коней i сьпявае, плачучы:
Сонейка, сонейка,
Сырая зямлiца,
Дробная расiца,
А што-ж мая мамка робiць?
Зямля i сонца адказваюць:
Кросны тчэ,
Кросны тчэ,
Залатым паяском
Павiвае
Дочку Алёнку
З братамi чакае...
Выйшаў меншы брат з шатра, заслухаўся. Вярнуўся назад i кажа:
- Ведаеш, сястрыца, ведаеце, браткi, цi то птушка на лузе шчабеча, цi то дзяўчына сьпявае. Але так жаласна, што аж за сэрца хапае.
- Гэта мая наймiчка, - кажа ведзьма Бабарыха, - яна на ўсе штукi здатная, толькi да работы лянiвая.
Выйшаў тады сярэднi брат паслухаць, хоць ведзьма ня пускала яго.
Паслухаў ён жаласную песьню Алёнкi, а потым чуе, як сабака Лысун зацяўкаў:
Цяў, цяў!
Ведзьма Бабарыха
У шатры сядзiць,
На чужых братоў
Гадзiнай глядзiць.
Булкi есьць, вiны п'е,
Мёдам запiвае,
Родная-ж сястрыца
Сьлёзы пралiвае...
Вярнуўся сярэднi брат i кажа да старэйшага:
- Пайдзi ты паслухай.
Пайшоў старэйшы брат, а сярэднi вока зь ведзьмы Бабарыхi ня спускае...
Паслухаў старэйшы брат Алёнчыну песьню, паслухаў, што сабака Лысун сказаў пра ведзьму Бабарыху, i аб усiм здагадаўся.
Пабег ён тады да Алёнкi, схапiў яе на рукi i прынёс у шацёр.
- Вось, - кажа да братоў, - хто наша сапраўдная сястра! А гэта подманшчыца: ведзьма Бабарыха!
Расклалi браты вялiкае вогнiшча, спалiлi на iм ведзьму Бабарыху, попел па чыстым полi разьвеялi, каб i духу яе ня было. А потым згарнулi шаўковы шацёр ды вясёлыя паехалi з Алёнкай да старых бацькоў.
РАЗУМНАЯ ДАЧКА
Жыў адзiн бедны чалавек з жонкаю. Нарадзiлася ў iх дачка. Прышлося спраўляць радзiны. А ў чалавека таго нi хлеба, нi да хлеба. Чым гасьцей частаваць?
Пайшоў бядняк на рэчку па ваду. Аж бачыць - ляжыць у кустох цялушачка. Ды такая слабая, што сама i ня ўстане.
Прынёс ён цялушачку дахаты i кажа жонцы:
- Давай зарэжам яе: будзе чым гасьцей пачаставаць.
Спадабалася жонцы цялушачка - такая рыжанькая ды лысенькая.
- Не, - адказвае яна, - хай лепш гадуецца.
- Дык яна-ж зусiм кволенькая. Яе, вiдаць, нехта знарок выгнаў, каб у хляве ня здохла.
- Нiчога, можа як i выгадуем. Падрасьце дачка - будзе ёй малако.
Паслухаў чалавек жонку, i пачалi яны гадаваць цялушачку.
Падужэла тая, расьце, як на дражджах. I дачка таксама расьце, як на дражджах. Ды такая разумнiца ўдалася, што i старыя ахвотна слухаюць яе.
Выгадавалася з лысенькай цялушкi слаўная карова.
Падрасла дзяўчынка, стала ёй сем гадоў, пачала сама пасьвiць карову.
Заглядзеўся аднойчы багаты сусед на карову бедняка.
- Адкуль у цябе такая добрая карова? - пытаецца.
Бядняк i разказаў яму ўсё, як было.
- Эгэ, - кажа багацей, - дык гэта-ж мая цялушка! Гэта я выгнаў яе - ня думаў, што яна на ногi ўстане. Не, тады я забяру сваю карову назад...
Зажурыўся бедны чалавек.
- Я-ж яе гадаваў, - кажа. - I яна цяпер мая.
Не згаджаецца багаты:
- Не аддасi дабром - пойдзем да пана на суд.
Што рабiць? Пайшлi да пана на суд.
Багаты падаў пану руку, прывiтаўся: вядома, багаты з багатым свае людзi. Пан кажа яму:
- Садзiся ў мяне.
Багаты сеў у крэсла, а бедны стаiць у парозе, шапку зьняўшы. Пан на яго i не глядзiць.
- Ну, што добрага скажаш? - пытаецца пан у багатага.
- Ды вось, пане, якая справа, - пачаў скардзiцца багаты. - Сем гадоў таму назад гэты чалавек забраў маю цялушачку i цяпер не аддае...
Выслухаў пан i бедняка. А потым кажа iм:
- Добра. Суд мой будзе такi. Я загадаю вам тры загадкi: што на сьвеце сыцей за ўсё, што на сьвеце саладзей за ўсё, што на сьвеце шпарчэй за ўсё? Хто адгадае, таму i застанецца карова. А цяпер iдзiце дахаты, падумаўце. Заўтра прыдзеце з адгадкамi.
Вярнуўся бедны чалавек дахаты, сеў i плача.
- Чаго ты, тата, плачаш? - пытаецца дачка.
- Ды так i так, - адказвае бацька. - Хоча багаты сусед адабраць у нас карову. Пайшлi мы зь iм да пана на суд. А той загадаў нам тры загадкi. Хто з нас адгадае, таму i карова застанецца. Дзе-ж мне адгадаць тыя загадкi!
- А якiя, тата, загадкi? - пытаецца дачка. Бацька сказаў.
- Нiчога, тата, ня турбуйся, - кажа дачка. - Кладзiся спаць. Ранiца за вечар мудрэйшая, заўтра што-небудзь прыдумаем.
А багаты прыйшоў дадому i радуецца.
- Ну, баба, карова будзе наша! Трэба нам з табою толькi адгадаць тры загадкi: што на сьвеце сыцей, што саладзей, i што шпарчэй?
- Вось, дзiва! - усьмiхнулася жонка. - Тут i адгадваць няма чаго. Сыцей за нашага рабога парсюка нiкога на сьвеце няма. Саладзей за лiпавы мёд ад нашых пчол таксама няма нiчога. А шпарчэй за нашага гнядога жарабца нiхто ня зможа бегчы: ён-жа як памчыцца, дык i вецер не дагонiць!
- Праўда, - згадзiўся мужык, - так я i скажу пану.
Назаўтра прыходзяць бедны з багатым да пана.
- Ну, што, адгадалi мае загадкi? - пытаецца пан.
Багаты выйшаў наперад:
- Ды тут i адгадваць няма чаго: няма нiкога i нiчога на сьвеце сыцей за майго рабога парсюка, саладзей - за лiпавы мёд ад маiх пчол i шпарчэй - за майго гнядога жарабца.
- А ты, - пытаецца пан бедняка, - адгадаў?
- Адгадаў, пане: няма нiчога сыцей за зямлю, бо яна ўсiх кормiць; няма нiчога саладзей за сон, бо хоць якое гора, а засьнеш дык i забудзешся; i няма нiчога шпарчэй за людзкiя думкi, бо сам ты яшчэ тут, а думкi ўжо далёка-далёка...
Правiльна адгадаў бядняк! Прышлося пану прысудзiць яму карову.
- Хто гэта цябе навучыў так адказваць на мае загадкi? - пытаецца пан у бедняка.
- Мая дачка-сямiгодка.
Зьдзiвiўся пан: ня можа таго быць, каб такая малая беднякова дачка адгадала яго загадкi! I захацелася яму паглядзець на разумную дзяўчынку. Прыехаў ён аднойчы да бедняка, а той якраз з жонкаю ў полi быў. Сустрэла пана беднякова дачка-сямiгодка.
- Дзяўчына, - пытаецца пан, - да чаго мне коней прывязаць?
Паглядзела дзяўчынка на санi i калёсы, што стаялi на дварэ, i кажа:
- Можаш да зiмы прывязаць, а можаш i да лета.
Пан i вочы вылупiў: як гэта можна коней прывязаць да зiмы або да лета? Сьмяеццца, вiдаць, зь яго гэтае дзяўчо?
- Ну, хоць да саней прывяжы, а хоць да калёс, - растлумачыла дзяўчынка.
Бачыць пан: беднякова дачка сапраўды надта разумная. Ня гонар гэта пану. Дачуюцца людзi, што яна разумнейшая за пана, тады хоць з маёнтку ўцякай.
Пагаварыў пан зь дзяўчынкай i паехаў, а ёй сказаў, каб увечары бацька да яго прыйшоў.
Прыйшоў увечары бядняк да пана.
- Нiчога, - кажа пан, - разумная твая дачка. Але я ўсё-ж разумнейшы.
Даў пан бедняку рэшата яек.
- На, - кажа, - занясi дачцы i скажы, каб яна пасадзiла на iх квактуху i вывела мне да заўтра куранят на сьнеданьне. А ня зробiць гэтага - загадаю бiзуноў даць.
Прыйшоў бацька дахаты засмучаны. Сеў на лаве i плача.
- Чаго ты, тата, плачаш? - пытаецца дачка.
- Ды вось, дачушка, бяда якая: загадаў табе пан новую загадку.
- Якую?
Бацька паказаў дачцы рэшата зь яйкамi.
- Сказаў, каб ты на гэтыя яйкi квактуху пасадзiла i вывела куранят да заўтра яму на сьнеданьне. Хiба-ж гэта можна зрабiць?
На этой странице вы можете бесплатно читать книгу Беларускiя народныя казкi (на белорусском языке) - неизвестен Автор бесплатно.
Похожие на Беларускiя народныя казкi (на белорусском языке) - неизвестен Автор книги
- Сказочный лес. Книга для детей - Алена Шашко - Прочая детская литература
- Три апельсина - неизвестен Автор - Прочая детская литература
- Сказки народов Югославии - неизвестен Автор - Прочая детская литература
- Финист - ясный сокол - неизвестен Автор - Прочая детская литература
- Золотое Деревце и Серебряное Деревце - неизвестен Автор - Прочая детская литература
- Библия, пересказанная для детей старшего возраста - неизвестен Автор - Прочая детская литература
- Пословицы и поговорки. Русские народные песни. Скороговорки. Считалки - Автор Неизвестен - Прочая детская литература
- Деревянный орел - неизвестен Автор - Прочая детская литература
- Русские народные сказки в обработке А Толстого - неизвестен Автор - Прочая детская литература
- Мифы и сказки Древнего Египта - неизвестен Автор - Прочая детская литература
